امروزه سازمان ها و شرکت ها در فرایند جهانی شدن و قرار گرفتن در تجارت های جهانی با چالش های زیادی مواجه هستند. مدل های سازمانی زیادی برای سنجش میزان استقرار در سازمان ها وجود دارد که با به کار بردن آن هامیتوان عملکرد یک سازمان و یا نهاد را نسبت به دیگر سازمان ها سنجید و هم اینکه موفقیت خود را در مقاطع مختلف زمانی ارزیابی کرد.

با استفاده از مدل های تعالی می توان به نتایجی مانند کیفیت بالای تولید، کالا یا خدمات رسید و با مشارکت تمامی اعضا میتوان منافع ذینفعان را تامین و یا رضایت مشتریان را جلب نمود. در ادامه به تشریح اصول و مبانی مدل تعالی EFQM می پردازیم.

تعالی سازمانی :

ابزاری برای اندازه گیری استقرار سیستم ها در سازمان ها، ارزیابی و راهنمایی مسیر فعالیت مدیران در جهت بهبود عملکرد شناسایی را مورد سنجش قرار می دهد.

مزایای مدل تعالی سازمانی چیست؟

• این مدل برای فرایند های فراگیر و سیستماتیک کاربرد دارد.
• به تغییرات نیاز های ذینغعان، عکس العمل سریع نشان می دهد.
• به نتایج بدست آمده سازمان ها توجه دارد.
• ارزیابی های بدست آمده توسط این تعالی مبتنی بر واقعیت می باشد.
• این تعالی همکاری کارکنان به صورت گسترده را مدنظر قرار می دهد.
• در این روش نقاط مثبت در زمینه های قابل بهبود قابل شناخت و شناسایی می باشند.
• مدیریت با کارکنان زبان مشترکی در این فرایند دارند.
• تبادل اطلاعات و تجربیات با استفاده از الگوبرداری صحیح قابل انجام می باشد.
• از روش خود ارزیابی استفاده می کند.
• زمینه ای برای یادگیری های فردی وسازمانی را فراهم می کند.
• تصویری عینی از کیفیت فعالیت های سازمان ها نشان می دهد.
• حوزه های تمرکز فعالیت های بهبود را شناسایی می کند.
• به طرح های بهبود در چارچوب واحد ساماندهی می بخشد.

9 معیار در مدل تعالی سازمانی

1- رهبری( Leadership)

فعالیت رهبران دستیابی به  آرمان و ماموریت های سازمانی می باشد که خود الگوی فرهنگ تعالی در سازمان هستند که شامل نکات زیر می شود:

• ایجاد ماموریت، توسعه ماموریت، ایجاد هدف و فرهنگ سازمانی
• ایفای نقش الگو، اخلاق سازمانی و مسئولیت های اجتماعی برای حمایت از فرهنگ سازمان
• اثر بخشی و بهبود رفتار شخصی رهبری
• شرکت کردن در فعالیت های بهبود
• تشویق و ترغیب نمودن اعضا به توانمند سازی ، نو آوری و خلاقیت
• حمایت از یافته های فعالیت های یادگیری
• فعالیت های بهبود را اولویت ببخشد
• همکاری های درون سازمانی را مورد تشویق و ترغیب قرار دهد
• شخصا در استفاده از سیستم های مدیریت و بهبود مستمر از آن ها مشارکت می کنند
• تعامل با مشتریان، شرکا و نمایندگان جامعه
• تقویت کردن فرهنگ تعالی بین کارکنان سازمان
• شناسایی تحولات سازمانی و حمایت از آن

2- خط مشی و استراتژی ( Policy &Strateg)

• استراتژی مبتنی بر انتظارات و نیاز حال و آینده ذینفعان
• خط مشی مبتنی بر اطلاعات حاصل از اندازه گیری تحقیقات، عملکرد، فعالیت های بیرونی و یادگیری می باشد
• استراتژی برای ایجاد، به روز شدن و بازنگری
• خط مشی تفهیم شده و از طریق چارچوب فرایندی کلیدی جاری می شود

3- کارکنان (Pepole)

• منابع انسانی مدیریت و بهبود می یابد
• شایستگی و دانش کارکنان شناسایی شده و نگهداری می شود
• مشارکت و توانمند شدن کارکنان
• گفتگو سازمان و کارکنان
• پاداش ، تقدیر و توجه به کارکنان

4- شرکای تجاری و منافع( Partnership)

• مدیریت شراکت های بیرونی
• مدیریت منابع مالی
• مدیریت تجهیزات، ساختمان ها و مواد
• مدیریت فناوری
• مدیریت دانش و اطلاعات

5- فرایند ها( Process)

• طراحی و مدیریت منظم فرایند ها
• بهبود فرایند ها با استفاده از نو آوری برای بدست آوردن رضایت کامل و ایجاد ارزش زاینده
• طراحی و ایجاد محصولات و خدمات بر اساس انتظارات و نیاز های مشتریان
• پشتیبانی محصولات و خدمات، تولید، تحویل و پشتیبانی
• تقویت ارتباطات با مشتریان

6- نتایج مشتریان(Customer Results)

• مقیاس های ادراکی( بیانگر ادراک کارکنان از سازمان می باشد که از طریق گروه های نمونه، نظر سنجی ها، مصاحبه و ارزیابی های ساختار یافته به دست می آید.)
• شاخص های عملکردی( شاخص های داخلی که به منظور درک، پایش، پیش بینی و بهبود عملکرد سازمان به کار برده می شوند.)

7- نتایج کارکنان (Pepole Results)

• مقیاس ادراکی( بیانگر ادراک جامعه از سازمان می باشد که از طریق نظر سنجی ها، مقالات، گزارش ها و گردهمایی های عمومی نمایندگان جامعه و مقامات دولتی بدست می آیند.)
• شاخص های عملکردی( توسط سازمان به منظور منظور درک، پایش، پیش بینی و بهبود عملکرد سازمان به کار برده می شوند.)

8- نتایج جامعه (Society Results)

9- نتایج کلیدی عملکرد (Key Performance Results)

امتیاز دهی در مدل تعالی به چه صورت است؟

کل امتیاز در این مدل:100، معیار توانمند سازی:50%، ارزش کل:500 امتیاز می باشد. که وزن زیر مجموعه های آن عبارتند از :فرایند ها: 14%، رهبری :10 %، مشارکت و منابع : 9%، کارکنان: 9 %، خط مشی و استراتژی 8%.

در معیار های نتایج از  50% ارزش کل معادل 500 امتیاز، نتایج مشتریان: 20%، نتایج کارکنان 9%، نتایج جامعه 6%، و نتایج کلیدی عملکرد 15% می باشد.

خود ارزیابی در مدل EFQM به چه صورت می باشد:

یک بازنگری  سیستماتیک ، منظم و جامع از فعالیت ها و نتایج بدست آمده از مدل سرآمدی این عملکرد می باشد که این مدل به ما این اجازه را می دهد که بصورت واضح و شفاف نقاط قوت و حوزه های نیازمند را شناسایی کنیم.

روش های خود ارزیابی:

پرسشنامه
ماتریسی
کارگاهی
پروفرما
شبیه سازی فرآیند گرفتن پاداش و جایزه

سطوح تعالی در کسب پاداش:

دریافت گواهینامه
دریافت تقدیرنامه
تندیس بلورین
تندیس سیمین
تندیس زرین

مدل تعالی سازمانی در ایران:

مدل فرایندی EFQM از سال 1382 توسط وزارت های صنایع و معادن به اجرا در آمده که این وزارت خانه ها و موسسات مطالعات بهره وری و منابع انسانی مقدمات جایزه ملی بهره وری و تعالی سازمانی را پی ریزی نمودند و در 2 دوره از برگزاری جایزه ملی بهره وری و پس از طی چند دوره به مرحله خود ارزیابی موفق به پرکردن اضهار نامه برای دریافت گواهینامه شدند.